Vol unieke beelden en onbekende foto's
Oorlog is een bijzondere situatie. Het leed dat mensen dan moeten doormaken is vaak ongekend. Dat besef je overigens pas vaak als je het zelf mee maakt. Nederland kent het geluk al sinds 1945 op eigen grond geen oorlogssituatie te hebben gehad. Gelukkig maar! Maar velen weten ook niet meer wat het is om je vrijheid te verliezen en nemen aan dat het iets vanzelfsprekends is.
Soms levert oorlog ook goede zaken op. De dwang om op je vijand vooruit te lopen, leveren uitvindingen op die, hoewel in eerste instantie gevaarlijk en bedreigend, later in het burgerleven ook goede toepassingen kent. Zo heeft de geneeskunde vooral na de 1e Wereldoorlog een enorme vlucht genomen.
Deze club is opgezet vanuit educatieve gronden en vooral om niet te vergeten. Om te blijven beseffen dat "je mening kunnen geven" niet altijd vanzelfsprekend is. Als mens moet je daar soms voor vechten, soms zelfs voor sterven.
Dagelijks zal een of meerdere foto's geplaatst gaan worden en in het weekend een nieuwe video. Door dit te doen hoop ik een beeld en gevoel te geven voor alles wat we kwijt waren, weer terug gekregen hebben, maar wat we gemakkelijk opnieuw weer kunnen verliezen!
- - - = = o 0 o = = - - -
2020-05-05 Uitgelicht
Nijmegen tijdens de Tweede Wereldoorlog met zware schade aan het station
Loes Ziegenhardt ( De witte Engel) had haar geliefde Bob van Overeem ontmoet toen de Tweede Wereldoorlog in 1940 ook in Nederland was uitgebroken. Ze werkte als Rode Kruisvrijwilligster in het ziekenhuis van Breda. Bij de inval van de Duitsers verzorgde ze gewonden van beide partijen en hielp ze gesneuvelden begraven. Na de capitulatie reed ze ambulanceritten tot diep in Frankrijk om geëvacueerde Bredanaren, vluchtelingen en gewonde Nederlandse militairen te repatriëren.
Internist in opleiding Bob van Overeem had de medische leiding over de tochten. De samenwerking leidde tot een verhouding en Loes, die al langer een slecht huwelijk had, scheidde in 1941 van haar eerste man. Een jaar later trouwde ze met de protestantse dokter en dat veroorzaakte een pijnlijke breuk met haar Rooms-Katholieke omgeving.
Hun werk had het stel inmiddels verlegd naar hulpacties voor politieke gevangenen. Die werden aanvankelijk vastgezet in het 'Oranjehotel' in Scheveningen, maar toen het verzet tegen de Duitsers toenam kwamen er speciale concentratiekampen in Amersfoort en Vught.
Op deze foto zien we Riet Hoogland (links) en Emmy Naarding (rechts) in een politiecel in Enschede. De vrouwen zijn werkneemsters van de textielfabriek Van Heek.
Het tweetal werd in oktober of november 1940 opgepakt na het overtypen van een gedichtje over de bombardementen op Rotterdam. Dat werd door de bezetter opgevat als 'politieke misdaad'. Later werden de vrouwen overgebracht naar het beruchte Oranjehotel in Scheveningen, de enige gevangenis in Nederland onder Duitse leiding, na een half jaar kwam Riet Hoogland vrij.
Riet hield in de de gevangenis in het diepste geheim een dagboek bij op kleine stukjes wc-papier. Bij haar vrijlating weet ze de propjes papier in haar korset naar buiten te smokkelen. In Amsterdam werkt ze haar aantekeningen en herinneringen uit tot een manuscript. Na meer dan zeventig jaar werd het unieke document teruggevonden en is er een documentaire over het dagboek gemaakt.
Favoriete Clubs
Welkom bij Clubs!
Kijk gerust verder op deze club en doe mee.
Wat is dit?
Of maak zelf een Clubs account aan:
Statistieken
Club-Updates
Nieuwste Leden
Iedereen heeft plaatsgenomen. De soldaat op de motorkap draait zich met zijn gezicht naar de camera.
Duidelijk zichtbaar is dat de ruit van de winkel op de achtergrond gebroken is. Dit is waarschijnlijk gebeurd als gevolg van de drukgolf van een bom tijdens geallieerde bombardementen in de ochtend van zondag 17 september 1944, een paar uur voor de luchtlandingen.
Bij die bombardementen werd ook een garage waar Duitse voertuigen werden gerepareerd getroffen. Die garage stond in de Bloemstraat, niet ver van de kop van de Steenstraat.
Wie voor het eerst naar de foto kijkt vindt het misschien een ingewikkeld 'zoekplaatje'. Een stoel, een bed en een raam: het lijkt een inkijkje in een kleine slaapkamer in de Utrechtse wijk Wittevrouwen. Maar de verwrongen massa in het plafond getuigt van een drama met een Engelse bommenwerper.
m iets voor 01.00 uur wordt voor het eerst een gehavende bommenwerper - een Lancaster ED928 - gezien vanuit de Duitse uitkijkpost in de Domtoren. De bommenwerper vliegt onheilspellend over de stad. Vrijwel direct worden brandweer, politie en luchtbescherming gealarmeerd.
Waar de Lancaster wordt geraakt, is niet duidelijk, maar het toestel explodeert boven de stad en trekt een spoor van brandende brokstukken en kerosine door de lucht. Vooral de Kapelstraat wordt zwaar getroffen. In en rond deze straat overleven vijf Utrechters het niet. Ook vijf van de zeven bemanningsleden van het toestel komen om.
Een deel van de Nederlandse politie hield zich actief bezig met het opsporen en arresteren van Joden. In Utrecht opereerde een afdeling onder de verhullende naam 'Centrale Controle'. NSB'er Jan Smorenburg gaf daar leiding aan een groepje 'Jodenjagers' die voor elke arrestant een premie opstreken. De agenten stalen bovendien niet zelden ook het geld en de kostbaarheden die opgepakte onderduikers meegenomen hadden om te overleven.
In een uitzending van Van Rossem Vertelt op RTV Utrecht liet historicus en presentator Maarten van Rossem een huis zien in de straat waar hij zelf woont. Frans Halsstraat 44 was het adres van Esther, Max en hun zoon Bennie Rechter, die in mei 1943 hadden besloten om onder te duiken. Via een kennis van ene mevrouw Smit en Henk van Rossum werden ze ondergebracht op een adres in de wijk Wittevrouwen. Ze betaalden Van Rossum en Smit daarvoor 360 gulden per maand.
Op 14 juni, nog geen maand later, werd 's nachts aangeklopt bij het onderduikadres. Jan Smorenburg en zijn handlanger Gijsbert van Cleef stonden voor de deur. Vermoedelijk hadden Smit en Van Rossum het Joodse gezin verraden nadat ze eerst het maandgeld hadden opgestreken. De vrouw die de onderduikers in huis had genomen, kocht haar eigen arrestatie af met honderd gulden, die ze overigens betaalde uit de 2400 gulden spaargeld die Max haar had toevertrouwd. De rest van dat geld staken de agenten in hun zak toen ze het huis hadden doorzocht. Van Rossum verkocht vervolgens samen met een vriend de inboedel van het huis aan de Frans Halsstraat.
Het gezin Rechter werd een week vastgehouden op politiebureau Paardenveld en daarna via Amsterdam naar kamp Westerbork gebracht. Op 16 november werden ze op een trein naar Auschwitz gezet. Alle inzittenden van dat transport zijn direct na aankomst vermoord. Dat gebeurde op 19 november 1943.
Vroeg in de ochtend van maandag 25 september, arriveerde op het hoofdkwartier van generaal Urquhart een verbindingsofficier die ’s nachts via de Rijn was overgestoken naar de Britse perimeter in Oosterbeek.
Urquhart kreeg een brief van generaal Thomas, de commandant van de 43e Divisie die zich aan de zuidkant van de Rijn bevond. In de brief legde generaal Thomas uit dat hij weinig kon betekenen voor de belegerde airbornes in Oosterbeek.
De geallieerde troepen tussen Driel en Nijmegen werden volgens Thomas nu zelf bedreigd door aanvallende acties van de Duitsers op ‘The Island’, zoals de geallieerden het gebied tussen de Waal en de Rijn noemden.
Besloten was dat de Britten zich het beste konden terugtrekken uit Oosterbeek. Wat bij de geallieerden daarbij meespeelde is dat de Duitsers er wederom in waren geslaagd om ten zuiden van Nijmegen de weg bezet te houden. De geallieerden waren daardoor niet in staat om troepen en materieel vanuit Noord-Brabant in de richting van de Rijn te sturen.
De codenaam van de terugtocht uit Oosterbeek zou ‘Operatie Berlijn’ zijn, schreef generaal Thomas aan Urquhart. Urquhart mocht zelf bepalen wanneer hij Operatie Berlijn wilde starten.
Urquhart hoefde daar niet lang over na te denken. Nog diezelfde avond wilde hij de restanten van zijn divisie overbrengen naar de zuidkant van de Rijn.
Urquhart: “We waren nog met circa 2.500 man; een kwart van onze oorspronkelijke sterkte. Dagenlang hadden we nu al onvoldoende gewapend op een lege maag gevochten tegen een overmacht. De noodhospitaals waren vol. Ik kon niet veel meer verwachten van degenen die nog leefden.”
Die ochtend, iets na 8 uur ’s ochtends had Urquhart via de radio contact met generaal Thomas aan de zuidoever: “Operatie Berlijn moet vanavond plaatsvinden.”
Het besluit van Urquhart ging vervolgens via de bevelsstructuur hogerop naar de Britse legerleiding. Horrocks en Dempsey gebruikten een vooraf afgesproken codewoord. ‘De grote’ was de codenaam voor het versterken van de Britse Airborne Divisie. ‘De kleine’ was het codewoord voor het terugtrekken van de divisie.
Dempsey op zijn beurt bracht veldmaarschalk Montgomery op de hoogte van het besluit om het bruggenhoofd aan de noordkant van de Rijn die nacht op te geven. Montgomery stemde ermee in. Hij kon niet anders. Hij had geen keus.
Op 11 april 1945 is de Duitse bezetter omsingeld in Heino door het Canadese bevrijdingsleger. Ook het verzet helpt mee om de vijandelijke troepen uit te schakelen. Een Duitse soldaat komt hierbij om het leven en als vergeldingsactie worden 66 mannen uit Heino worden gegijzeld.
Eén van de gijzelaars vertelde in 1995 het volgende: "Na een nacht te hebben doorgebracht in een kleine serre van een lokaal café te Heino werden we op 12 april 1945, terwijl de Canadezen Heino naderden, gedwongen naar Zwolle te lopen. Onderweg bedreigden de Duitse soldaten ons meerdere keren met de dood. In Zwolle brachten ze ons naar een schoolgebouw in de Praubstraat, maar eerst gingen we in die omgeving naar een water. De soldaten dwongen ons om daar in een rij te gaan staan, met onze rug naar dat water. We werden indringend ondervraagd over verzetsactiviteiten. Het was een huiverige beleving en we waren in veronderstelling dat het ons laatste uurtje kon zijn. Verschillenden van ons hebben elkaar een hand gegeven en een zalige dood toegewenst. Er gebeurde gelukkig niets. De twee dagen daarna moesten we in de omgeving van de IJsselbrug in de loopgraven werken."
Deze foto is vermoedelijk gemaakt te Zwolle op zaterdag 14 april 1945 toen alle gijzelaars ongedeerd terugkeerden in Heino en de bevrijding alsnog kon worden gevierd.
