Nederland in Oorlog ( in foto's )

Oorlog is een bijzondere situatie. Het leed dat mensen dan moeten doormaken is vaak ongekend. Dat besef je overigens pas vaak als je het zelf mee maakt. Nederland kent het geluk al sinds 1945 op eigen grond geen oorlogssituatie te hebben gehad. Gelukkig maar!  Maar velen weten ook niet meer wat het is om je vrijheid te verliezen en nemen aan dat het iets vanzelfsprekends is.

Soms levert oorlog ook goede zaken op. De dwang om op je vijand vooruit te lopen, leveren uitvindingen op die, hoewel in eerste instantie gevaarlijk en bedreigend, later in het burgerleven ook goede toepassingen kent. Zo heeft de geneeskunde vooral na de 1e Wereldoorlog een enorme vlucht genomen.

Deze club is opgezet vanuit educatieve gronden en vooral om niet te vergeten. Om te blijven beseffen dat "je mening kunnen geven" niet altijd vanzelfsprekend is. Als mens moet je daar soms voor vechten, soms zelfs voor sterven.

Regelmatig zullen een of meerdere foto's geplaatst gaan worden en in het weekend een nieuwe video. Door dit te doen hoop ik een beeld en gevoel te geven voor alles wat we kwijt waren, weer terug gekregen hebben, maar wat we gemakkelijk opnieuw weer kunnen verliezen!

 - - - = = o 0 o = = - - -

Een legertruck geladen met evacués. Fietsen en waardevolle bezittingen hangen aan de achterkant van de vrachtwagen. Bron: Library and Archives Canada/PA-140430

De ploegbaas groef niet mee, maar hield toezicht. Iedere maand schreef hij een rapport over zijn ondergeschikten met een beoordeling in cijfers. De promotiekansen hingen af van deze beoordeling. Vooral degenen die boer wilden worden in de Noordoostpolder, hielden daar rekening mee. Polderwerker Jan Marsman vertelde later: “Met twee streekgenoten werd ik aan het werk gezet bij opzichter Schuringa. De eerste dag moesten we al sloten en greppels graven. Het was loodzwaar werk, in weer en wind. Maar we deden het zonder morren. We wilden allemaal graag boer worden. Slechte rapporten van de opzichter kon je dan niet gebruiken. Je moest in die tijd je mond houden, ook als je onrechtvaardigheid tegenkwam.”

Landbouwingenieur Pieter Stallinga, woonachtig op de Groningerstraatweg 102, maakt op zondag 15 april een serie unieke kleurenfoto’s van de binnenkomst van de Canadese bevrijders.

Die bevrijders die op 15 april euforisch worden toegejuicht, maken deel uit van het 3e verkenningssquadron van het Canadese legerkorps de Royal Canadian Dragoons (RCD). De RCD zijn enkele dagen eerder begonnen met een opmars naar het noorden. In Friesland staan ze in nauw contact met het verzet dat hen precies op de hoogte weet te houden van de activiteiten van de bezetters.

Opvallend detail op deze foto, een van de zeldzame kleurenfoto’s uit de oorlogstijd, is de lantaarnpaal. De bovenkant is wegens de verduisteringsvoorschriften gedemonteerd. Om het nutteloze van de paal enigszins te compenseren is de onderkant witgeschilderd.

Het verkenningssquadron van de RCD viert nog elk jaar een ‘Leeuwarden dag’ ter herinnering aan de bevrijding van de stad die door hen werd ingeluid.

Van 17 tot 25 september 1944 vond Operatie Market Garden plaats. De stad Arnhem kwam zwaar onder vuur te liggen en inwoners vluchtten direct de stad uit. Generalfeldmarschall Walter Model gelastte vervolgens dat op 25 september om 20.00 uur de gehele burgerbevolking van Arnhem om militaire redenen geëvacueerd moest zijn. Slechts een enkeling die een specifieke taak vervulde, kreeg toestemming te blijven. Waarvoor gevreesd werd, gebeurde vervolgens. De Duitsers gaven opdracht woningen te plunderen. Niets was veilig: huisraad, kleding en voedsel werd afgevoerd naar Duitsland. In die maanden bezorgde het verzet fotograaf Pieter de Booys een vervalst persoonsbewijs en de functie van controleur van de waterleidingen, compleet met een witte band met hakenkruis. De Booys kreeg van de ondergrondse het verzoek om de plunderingen van de stad door de Duitsers vast te leggen. Vanuit een woning in de Mauvestraat fotografeert De Booys het roven door een Duits bergingscommando.

In de avond van 22 maart 1944 vallen Mosquito’s van het 105e Squadron Royal Air Force de ‘Fliegerhorst Leeuwarden’ aan. Meerdere bommen missen hun doel en komen o.a. in de Wijbrand de Geeststraat te Leeuwarden terecht. Er wordt aanzienlijke schade aangericht en er vallen dodelijke slachtoffers. Jaren doet het verhaal in de Friese hoofdstad de ronde dat de projectielen door een Duits vliegtuig zijn afgeworpen. Er wordt namelijk een voorwerp gevonden, waarop een adelaar en een hakenkruis staan. Recentelijk is vastgesteld dat dit een voorwerp afkomstig is van een gehaktmolen. In één van de getroffen gebouwen was namelijk een slagerij gevestigd.