Vol unieke beelden en onbekende foto's
Oorlog is een bijzondere situatie. Het leed dat mensen dan moeten doormaken is vaak ongekend. Dat besef je overigens pas vaak als je het zelf mee maakt. Nederland kent het geluk al sinds 1945 op eigen grond geen oorlogssituatie te hebben gehad. Gelukkig maar! Maar velen weten ook niet meer wat het is om je vrijheid te verliezen en nemen aan dat het iets vanzelfsprekends is.
Soms levert oorlog ook goede zaken op. De dwang om op je vijand vooruit te lopen, leveren uitvindingen op die, hoewel in eerste instantie gevaarlijk en bedreigend, later in het burgerleven ook goede toepassingen kent. Zo heeft de geneeskunde vooral na de 1e Wereldoorlog een enorme vlucht genomen.
Deze club is opgezet vanuit educatieve gronden en vooral om niet te vergeten. Om te blijven beseffen dat "je mening kunnen geven" niet altijd vanzelfsprekend is. Als mens moet je daar soms voor vechten, soms zelfs voor sterven.
Dagelijks zal een of meerdere foto's geplaatst gaan worden en in het weekend een nieuwe video. Door dit te doen hoop ik een beeld en gevoel te geven voor alles wat we kwijt waren, weer terug gekregen hebben, maar wat we gemakkelijk opnieuw weer kunnen verliezen!
- - - = = o 0 o = = - - -
Gezeten bovenop een Mark IV tank, maakte de Duitse soldaat Karl Heinz Kracht in de ochtend van donderdag 21 september een foto terwijl hij over de Rijnbrug bij Arnhem rijdt.
2020-05-05 Uitgelicht
De koninklijke familie was kort na het uitbreken van de oorlog samen met het kabinet naar Londen gevlucht. Dat werd ze door veel Nederlanders niet in dank afgenomen. Maar helemaal uit beeld raakte de vorstin niet. Radio Oranje werd in het leven geroepen en de koningin sprak het volk bemoedigend toe. Ze moesten hoop houden, was de boodschap.
De BBC faciliteerde de uitzendingen die een kwartier duurden en iedere avond om klokslag negen uur te horen waren, in grote delen van Nederland overigens alleen via de korte golf vanwege Duitse stoorzenders. "Hitler kreeg ondanks de inzet van die stoorzenders door dat er toch massaal naar Radio Oranje geluisterd werd en dat de woorden van het kabinet en de koningin zijn eigen boodschap onderuit haalde.
Ruim 2.000 Britse soldaten werden in de nacht van 25 op 26 september met bootjes overgezet over de Rijn. Vanuit Driel werden de Britse airborne-soldaten met vrachtwagens naar Nijmegen gebracht.
“Onderweg zeiden we geen woord”, aldus kolonel Charles Mackenzie. “Er viel ook niet veel te zeggen.”
Omdat er onvoldoende vrachtwagens waren om alle soldaten mee te nemen, moesten honderden soldaten lopend naar Nijmegen.
De airborne-solsaten werden in Nijmegen opgevangen in drie scholen om op verhaal te komen. Ze kregen er eten, de onvermijdelijke Engelse thee en een bed om te slapen. Sommige soldaten sliepen twee dagen achter elkaar.
Nu de soldaten voor het eerst weer in grote getale bij elkaar kwamen, kwam bij de soldaten pas het besef hoeveel slachtoffers er waren gevallen.
“Waar is het 1e Bataljon”, had een soldaat gevraagd. Een korporaal had gewezen naar het handjevol mannen dat achter hem stond.
“Dit is alles wat er over is.”
Van de 4e Parachutisten Brigade van generaal Shan Hackett waren nog 9 officieren en 260 soldaten over. Oorspronkelijk had de brigade bestaan uit 2.000 soldaten.
Later die week werden de airborne-soldaten die de Slag om Arnhem overleefd hadden teruggevlogen naar Groot-Brittannië. De Britse Airborne Divisie kwam tijdens de oorlog niet meer in actie.
De opgelapte divisie werd na de capitulatie van nazi-Duitsland ingezet in Noorwegen, om toezicht te houden op de overgave van de Duitsers.
It was a long, cold winter waiting for Canadian reinforcements to arrive from Italy. Here Corporal R.N. Dyer is in firing position, holding a Queen’s Own Rifle during a night patrol near Nijmegen, Netherlands on January 2nd, 1945.
Amateurfotograaf Joseph Beijvoets legde in juni 1942 stiekem een begrafenis vast in Weerselo van de bemanning van een Engelse bommenwerper. 'Door de heg heen genomen' staat op de achterzijde van de foto geschreven. Met als toevoeging 'begrafenis van Engelse piloten te Weerselo, afgeschoten in 1941' (dit moet 1942 zijn).
De piloten waren afkomstig van een viermotorige bommenwerper type Handley Page Halifax MK II-BII. Het toestel maakte deel uit van een grootmacht van 1077 vliegtuigen om Bremen te bombarderen en werd in de nacht van 25 op 26 juni 1942 neergeschoten door een Duits jachtvliegtuig.
De bommenwerper stortte neer op een boerderij in Dulder. De volledige bemanning kwam om het leven, de boerderij werd vernield maar bewoners kwamen met de schrik vrij. Alle restanten werden door de Duitsers zorgvuldig opgeruimd.
Op 28 juni werden de stoffelijke resten van de vijf niet ongeïdentificeerde bemanningsleden begraven op de R.K. begraafplaats in Weerselo. Op de grafstenen kwam 'known unto God' te staan, dit is een zin die gebruikt wordt op graven van onbekende soldaten. Een peloton Duitse soldaten brengt op de foto de laatste militaire eer aan de piloten, al waren zij hun vijanden. De identiteit van de bemanning is op de dag van vandaag nog steeds onbekend.
Favoriete Clubs
Welkom bij Clubs!
Kijk gerust verder op deze club en doe mee.
Wat is dit?
Of maak zelf een Clubs account aan:
Statistieken
Club-Updates
Nieuwste Leden
Veel van de tijdens de gevechten gewonde Britse soldaten werden zo goed en zo kwaad als dat ging verzorgd in kelders van gewone huizen en andere ruimtes die door de Britten werden ingericht als geïmproviseerde ziekenboeg. Een van de bekendste plekken was het huis van Kate ter Horst aan de Benedendorpsweg in Oosterbeek dat in september 1944 werd ingericht als noodhospitaal en waar het eigenlijk aan alle noodzakelijke verzorging ontbrak. Ter Horst verzorgde er zo'n 250 gewonde Britten en stond velen van hen bij in hun laatste uren. Dat leverde Kate en haar man een hoge Britse onderscheiding op en de bijnaam Angel of Arnhem.
Terwijl de 504th de noordkant van de brug aanviel, zou de 505th samen met tanks van de Guards Armoured Division de zuidkant van de verkeersbrug aanvallen.
De man in de badkamer heette Willem Hupkes en hij was waarnemend president-directeur van de Nederlandsche Spoorwegen. Hupkes zat ondergedoken in Maartensdijk sinds de oproep op Radio Oranje tot de landelijke spoorwegstaking op 17 september 1944.
De NS-medewerkers hadden het werk neergelegd op de dag van de geallieerde luchtlandingen voor operatie Market Garden. De oproep om te staken kwam op kwart voor zes 's middags via Radio Oranje. De Nederlandse regering in Londen wilde voorkomen dat de Duitsers bij de slag het spoornetwerk zouden inzetten.
"Hupkes was compleet overrompeld", zegt conservator Evelien Pieterse van het Spoorwegmuseum in Utrecht. "Hij wist wel dat het er een keer van moest komen, maar hij had verwacht dat de directie van tevoren zou worden ingeseind. En zeker niet dat het hele NS-personeel via de radio tot staking zou worden opgeroepen. Hij geloofde het pas toen de NS-top via een illegale telefoonverbinding van het verzet de bevestiging kreeg. 'De kinderen van Versteeg moeten allen onder de wol' klonk het."
Versteeg, dat was een van de codenamen van Hupkes en met zijn kinderen werden de circa 30.000 NS-medewerkers bedoeld. Hupkes stond op de golfbaan en kreeg het bericht thuis in Bilthoven pas mee. "Hij had vooraf al een aantal onderduikadressen geregeld en is toen haastig naar het dichtstbijzijnde gefietst", aldus Pieterse.
In de villa in Maartensdijk nam Hupkes de schuilnaam Willem Huysmans aan. Hij deed zich met een vervalst persoonsbewijs voor als sanatorium-arts en hield zogenaamd praktijk in de badkamer.
"Dat was niet zo vreemd als het nu klinkt", zegt Pieterse. "Er was nood en in die tijd van evacuaties en gesperde gebieden zochten veel mensen een tijdelijk onderdak." Onder het mom van een spreekuur onderhield Hupkes, alias dokter Huysmans, contacten met NS-medewerkers, koeriers en mensen van het verzet.
De nazi's haalden als reactie op de spoorwegstaking weliswaar mensen uit hun huis, maar namen niet zozeer wraak op de individuele stakers. Ze besloten de hele bevolking in het nog bezette gebied te laten boeten en zo de staking te breken. Duits personeel bemande de treinen nu louter nog voor Duitse doeleinden en de binnenvaart werd tot half oktober platgelegd. Daarna bevroren de rivieren en kwam de bevoorrading vrijwel stil te liggen.
Tijdens de Hongerwinter in 1944-1945 zijn tienduizenden mensen de IJsselbrug in Zwolle overgestoken om in noordoost Nederland eten te bemachtigen. Vooral vrouwen, kinderen en oudere mannen gingen op stap met handkarren, fietsen of bakfietsen.
Op deze foto zie je kleine groepjes van vier of vijf personen. Bij beschietingen kon zo'n groepje mensen beschutting zoeken in zogenaamde mangaten die langs de weg waren gegraven.
De hongersnood ontstond door problemen met de voedseldistributie, vervoersbeperkingen en winterse omstandigheden. Vanaf december 1944 kwamen westerlingen massaal naar Overijssel. Op 1 maart 1945 ging de zogenaamde IJssel-Sperre in. Het aantal mensen dat toen nog over de IJsselbrug mocht, was zeer beperkt.
Vroeg in de ochtend van dinsdag 26 september kreeg generaal Bittrich, die de aanvallen in Oosterbeek leidde, een telefoontje van veldmaarschalk Walter Model.
“Bittrich, wanneer zal alles hier eindelijk voorbij zijn?”, wilde hij weten.
De Duitse generaal antwoordde dat hij de dag ervoor alles had gedaan wat hij kon om een doorbraak in de Britse perimeter te forceren.
“We hebben gevochten als nooit tevoren. We hebben alles tegen de Britten ingezet wat we hadden.”
Bittrich en Model waren er nog niet van op de hoogte dat de Britse Airborne Divisie zich die nacht had teruggetrokken. Maar tijdens het telefoontje kwam er een motorordonnans binnen bij Bittrich die hem daarvan op de hoogte bracht.
“Nou, goddank”, riep Model uit.
In de restanten van de Britse perimeter rustte in de ochtend van dinsdag 26 september een onwezenlijke rust.
“Toen we wakker werden, was het heel stil”, schreef een inwoner van Oosterbeek. “Een stilte die we negen dagen lang niet meegemaakt hadden. Er werd geen schot gelost.”
Voorzichtig en op hun hoede trokken Duitse soldaten die ochtend de verlaten Britse perimeter in. Bij de Oude Kerk in Oosterbeek troffen de Duitsers nog honderden Britse airborne-soldaten aan. De evacuatie van de Britten was na zonsopgang stopgezet omdat er in het daglicht bij de evacuatie over de Rijn teveel slachtoffers vielen.
Een aantal Britten had na het stopzetten van de evacuatie geprobeerd om zwemmend de overkant te bereiken. Een aantal uitgeputte soldaten was daarbij meegevoerd door de stroom. Andere soldaten werden slachtoffer van Duitse beschietingen. Slechts weinig Britten bereikten de overkant. Daarom hadden de meeste Britten, zo’n 300 in totaal, zich erbij neergelegd dat ze krijgsgevangen werden genomen.
Door de Duitsers werden de Britten in een colonne afgevoerd naar Arnhem. De soldaten maakten onderweg het V-teken naar filmcamera’s van de Duitse propaganda-afdeling. Ondertussen zongen ze liederen.
Britse gewonden in het Elisabeth Gasthuis hoorden op een gegeven moment gezang van marcherende soldaten, dat steeds sterker werd.
Generaal Urquhart: “Nederlandse burgers die door het gezang uit hun huizen waren gelokt, staarden er verbaasd naar en de Duitsers voelden een diep ontzag.”
De tocht van de Britten kreeg op die manier meer het karakter van een overwinningsmars dan van een aftocht naar een krijgsgevangenkamp.
